Samen werken aan de toekomst van Ede
Het bestuursakkoord Ruimte voor Ede schetst hoe de Edese samenleving er beter van wordt wanneer we er samen aan bouwen en verantwoordelijkheid nemen. We vinden het belangrijk dat inwoners en ondernemers hun leefomgeving mede vormgeven. Daarom stimuleren we initiatieven uit de samenleving waarbij deelnemers verantwoordelijkheid laten zien. Daarbij ondersteunen we waar het nodig is en reiken we kaders aan als het moet.

Hierbij hanteren wij de volgende uitgangspunten:

• Verantwoordelijkheid geven en nemen
  Het is belangrijk om vooraf verwachtingen met elkaar af te stemmen. Zo maken we duidelijk wat we van elkaar mogen verwachten. Het Uitnodigingskader duurzame energieopwekking is een voorbeeld waarbij verwachtingen op elkaar worden afgestemd.
• Leren van ervaringen in de samenleving
  Samen beleid maken en uitvoeren doen wij in Ede al langer. Maar het kan beter. Er is nog veel te ontdekken. Als gemeentebestuur gaan we die uitdaging aan. Het eerste stadsgesprek over het World Food Center in september jl. is een mooi voorbeeld van vroeg in het proces samen met inwoners na te denken over de invulling en uitwerking. Een tweede voorbeeld is het project Zelfredzaamheid burgers in Ede-Zuid.
• Verbinden stad en landelijk gebied
  De combinatie van een stedelijke kern, dorpen met een eigen karakter en een groot landelijk gebied maakt de gemeente Ede uniek.
• Inzetten op regio FoodValley
  We investeren in de samenwerking met omliggende gemeenten in Regio FoodValley met als doel het realiseren van een innovatieve topregio in de (agro)food met werkgelegenheid voor en door onze inwoners. Mede dankzij onze inspanningen is in september het voorstel voor de regiodeal FoodValley ingediend bij het Rijk. De kern van het voorstel is het versnellen van de transitie naar duurzaam en gezond voedsel.
• Groeien met kwaliteit
  De bevolking van Ede blijft de komende jaren groeien. We gaan altijd uit van de behoeften van oude en nieuwe inwoners. Een voorwaarde voor deze groei is kwaliteit. Of het nu gaat om nieuwe woningbouwlocaties, aanpassingen aan infrastructuur, voorzieningen, sport, cultuur of natuur.
  Ondernemers en het MKB vormen de economische motor van onze gemeente. We werken aan een economie met voldoende werkgelegenheid en aan bedrijventerreinen voor de toekomst.
• Duurzaamheid als rode draad
  Duurzaamheid in brede zin - de overgang naar duurzame energiebronnen en de klimaatopgave - is een rode draad in ons handelen. Een concreet voorbeeld is het uitnodigingskader voor duurzame energieopwekking dat wij eind dit jaar aan de gemeenteraad gaan voorleggen, maar daarnaast gaan wij de komende periode verder met stimuleringsmaatregelen. Ook in het kader van biodiversiteit en klimaatadaptatie bereiden wij maatregelen voor. Zie ook het hoofdstuk Investeringsfonds.
• Iedereen doet mee
  Alle inwoners moeten mee kunnen doen aan de Edese samenleving; we streven naar een inclusief Ede. Steeds meer (maatschappelijke) ondernemers hebben mensen met afstand tot de arbeidsmarkt in dienst. De gemeente geeft daarbij het goede voorbeeld. Door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te hebben en door dit als voorwaarde te stellen bij aanbesteding van grote werken.
• Omgevingswet: balans tussen benutten en bescherming van onze leefomgeving
  De Omgevingswet staat voor een goede balans tussen het benutten en beschermen van de bestaande leefomgeving. De invoering ervan is een belangrijke opgave voor ons en de gemeentelijke organisatie in brede zin.
• Slim gebruiken van informatie
  Informatie, digitalisering en onderzoek benutten we om onze dienstverlening te verbeteren. In het buitengebied wordt de digitale geo-informatie gecombineerd met persoonlijke bezoeken - daarmee ontstaat veel inzicht en kan maatwerk worden geleverd.
• In samenspel werken aan bestuurskracht
  Er is bestuurskracht nodig om alle ambities uit te voeren. Een goed samenspel tussen raad, college en ambtelijke organisatie(-ontwikkeling) heeft onze nadrukkelijke aandacht. In het hoofdstuk Bedrijfsvoering leest u meer hierover.
• Duurzaam financieel perspectief
  Als coalitie staan we voor een duurzaam financieel perspectief. Dit dwingt soms tot harde keuzen, waarbij wij extra zorg hebben voor de kwetsbare burger. De overschrijdingen in het sociaal domein zijn hiervoor al genoemd. Om de begroting voor 2019 en 2020 sluitend te krijgen, moeten we een beroep doen op de algemene reserve. Wij vinden het, vanuit een duurzaam financieel perspectief, niet verantwoord om een tijdelijke korting op kostendekkende leges voor paspoorten en ID-bewijzen door te voeren. Wel geeft deze begroting invulling aan het streven uit het bestuursakkoord om in het vierde jaar van de raadsperiode geen inflatiecorrectie op de gemeentelijke lasten toe te passen door in dat jaar de OZB niet voor inflatie te corrigeren.

Verbinden internationaal kenniscluster met uniek landelijke gebied

De eerste centrale lijn in het bestuursakkoord is de (inter)nationale profilering van dit gebied op het terrein van AgroFood. Daarmee willen wij zorgen voor een stevige economisch basis voor Ede met ruimte voor en behoud van talent. Op dit fundament kunnen ook toekomstige generaties aan de slag in Ede.

Inhoudelijk gaat het dan om het verbinden van Food en het internationaal erkende kenniscluster Ede-Wageningen (inclusief Kenniscampus en WFC) met het landelijk gebied als proeftuin. Deze verbinding van traditie met vernieuwing is van oudsher al de kracht van onze gemeente. Food is daarmee een economische motor voor ons gebied. Mensen kiezen voor de gemeente Ede als woonlocatie, voedselbedrijven strijken neer in ons gebied en grote kennisinstellingen rondom voedsel en samenwerkingsverbanden weten ons steeds meer te vinden.

Voor de komende periode leggen wij daarbij de nadruk op:

• Verbinding lokale samenleving
  We willen samen met de Edese inwoners en ondernemers de voordelen van de focus op Food vertalen naar de dagelijkse praktijk. Het NEON-netwerk van Edese ondernemers voor Food - gestart in 2017 - is één van de vele verbindingen die zijn gelegd.
• Kennishart van FoodValley
  De KennisAs tussen Ede en Wageningen ontwikkelt zich tot een plek waar nationale en internationale bedrijven, onderwijs- en onderzoeksorganisaties zich vestigen. Wageningen University & Research (WUR) neemt een belangrijke positie in op de KennisAs Ede-Wageningen. Belangrijke onderdelen zijn daarnaast de Kenniscampus in Ede-Zuid (praktijkonderwijs tot hbo) en het WFC. Momenteel verkent bureau McKinsey in opdracht van de provincie welke investeringen er nodig zijn om de internationale betekenis van dit Kennishart te versterken.
• World Food Center verbindt kennis en voedsel
  Het WFC wordt voor consumenten, kennisinstellingen, bedrijfsleven, agrariërs en lokale voedselproducenten een plaats van ontmoeting en verbinding rond kennis over voedsel. We willen Edese en regionale partners nauw betrekken bij de ontwikkeling van plannen en gaan samen met inwoners op de locatie ideeën, activiteiten en evenementen ontwikkelen. Het eerder genoemde stadsgesprek wordt ook vertaald naar ‘place-making’ - het organiseren van meerdere activiteiten die vooruitlopend op de start van het WFC het gebied levendig maken als food-locatie.
• Landelijk gebied als proeftuin van de wereld
  Ede heeft een groot, prachtig en divers landelijk gebied waar veel mensen wonen, werken en recreëren. We bouwen aan behoud en versterking van het gebied als aantrekkelijke omgeving en levendig woon- en werkklimaat. We willen de waarde ervan voor onze bewoners en bedrijven behouden en versterken.

Versterken Duurzaamheid en natuur

De tweede centrale lijn van het bestuursakkoord is de inzet op duurzaamheid en natuur. De gemeente Ede heeft een prachtige en unieke natuur. De Veluwe is de ‘groene long van Nederland’. Een waarde om te koesteren en te versterken. Ook de klimaatverandering raakt de gemeente Ede. Reden om samen met onze inwoners en bedrijven alle zeilen bij te zetten om verslechtering te voorkomen en waar mogelijk onze natuur te versterken. Daarnaast is ons doel voor de komende vier jaar om in te zetten op het versnellen van de overgang naar duurzame energiebronnen (energietransitie). De door de gemeenteraad aangenomen routekaart ‘Energieneutraal 2050’ geldt als uitgangspunt.

Voor de komende periode leggen wij daarbij de nadruk op:

• Behoud en inzet van ons ‘groene kapitaal’
  Het Edese landschap bepaalt onze identiteit en aantrekkelijkheid als gemeente. Inwoners en agrariërs zijn de ‘dragers’ van het landschap. Ze beschikken over nuttige lokale kennis, zijn bereid energie te steken in het uitvoeren van eigen ideeën en ze voelen zich verantwoordelijk voor de duurzame instandhouding van hun leefomgeving. We willen dit in goede banen leiden én tegelijkertijd ruimte bieden aan verandering. We werken dit verder uit ter voorbereiding op de Omgevingsvisie.
• Ede energieneutraal 2050
  Om energieneutraal te worden zetten wij in op veel maatregelen tegelijkertijd. De eerste winst zit in energiebesparing. Dit betreft ons eigen gemeentelijk vastgoed, schoolgebouwen en bedrijven. Ook betreft het verduurzaming van de bestaande en nieuwe woningen. Naast besparing zetten wij fors in op duurzame opwekking van energie. Wij voeren het raadsbesluit van maart 2018 uit om de plaatsing van twee windmolens voor te bereiden, twee windmolens te realiseren, vijftig hectares zonnevelden en een verdrievoudiging van het aantal zonnepanelen op daken te realiseren in déze raadsperiode. In de tweede helft van 2018 komen we met een uitnodigingskader voor grootschalige duurzame energieopwekking (wind en zon).
• Behoud, herstel en ontwikkeling van biodiversiteit
  Een grote verscheidenheid in planten, dieren en insecten (biodiversiteit) is van wezenlijk belang voor een goed functionerend milieu. De Edese biodiversiteit is nog groot maar staat sterk onder druk. Wij willen het tij keren, de afname waar mogelijk stoppen en maatregelen treffen voor behoud, herstel en ontwikkeling van biodiversiteit. Hiervoor wordt een plan van aanpak vastgesteld. Zie ook hoofdstuk Investeringsfonds.
• Naar een klimaat robuust Ede   
  Het klimaat verandert; perioden van extreme neerslag en grote droogte wisselen elkaar steeds sneller af. Om overlast en schade te voorkomen treffen wij maatregelen in de openbare ruimte in stedelijk en landelijk gebied en ook bij woningen en bedrijven. Voorbeelden zijn ‘Operatie Steenbreek’ en het afkoppelen van hemelwater. Het komende jaar brengen wij kansen en knelpunten in kaart. Op basis hiervan maken we een plan van aanpak met maatregelen die nodig zijn om klimaat robuust te zijn in 2050.

Prettig wonen en leven in Ede: nu en in de toekomst

De derde centrale lijn in het bestuursakkoord betreft het investeren in een prettige woon- en leefomgeving in Ede. Primair voor onze huidige inwoners, maar ook om ervoor te zorgen dat Ede in de toekomst aantrekkelijk blijft voor nieuwe inwoners. We streven ook naar een aantrekkelijk aanbod voor toeristen en recreanten.

Voor de komende periode leggen wij daarbij de nadruk op:

• Wonen en wijken
  Wij staan voor een gezonde en toegankelijke woningmarkt in Ede en de dorpen. Dat vraagt de komende periode meer regie vanuit de gemeente op de woningbouw in nauwe samenwerking met woningcorporaties en marktpartijen, zodat echt gebouwd wordt waar de inwoners behoefte aan hebben. En zodat mensen kunnen doorstromen naar een woning die past bij de levensfase en situatie waar ze in zitten. We zien kansen in tijdelijke woonvormen, flexibele concepten en levensloopbestendige wijken. Ook ouderen kunnen daardoor in hun eigen omgeving een woning vinden die zo passend mogelijk is bij hun behoefte. We bouwen duurzaam, zowel binnen bestaande wijken als op nieuwbouwlocaties. Met oog voor de omgeving, sociale veiligheid en groen in de wijk.
  We hebben aandacht voor wijkwerk. Denk daarbij aan zorg en welzijn in de wijk, de veiligheid, de openbare ruimte, wijkvernieuwing en onderwijs.
• Economie en werk: ruimte voor ondernemerschap
  Ondernemers zijn onmisbaar voor onze samenleving. Het midden - en kleinbedrijf is dé ‘banenmotor’ van de gemeente. We rollen de rode loper uit voor sociale en circulaire ondernemers en (collectieve) particuliere initiatieven die op eigen kracht duurzaam resultaten bereiken. Een levendig centrum en levendig dorpskernen zijn daarbij van groot belang.
• Mobiliteit en bereikbaarheid
  We willen een kwalitatief goede leefomgeving realiseren voor onze inwoners, bezoekers en bedrijven met een goed vestigingsklimaat en een vitaal en economisch aantrekkelijk landelijk gebied. De vele voorzieningen die Ede heeft en ambieert als centrumgemeente voor de regio, willen we bereikbaar houden voor auto, fiets, openbaar vervoer en voetganger.
• Sport, cultuur, recreatie, toerisme en beleving
  We vinden het voorzieningenniveau in de gemeente Ede belangrijk. Inwoners moeten kunnen sporten en bewegen en van culturele voorzieningen, activiteiten en ons erfgoed kunnen genieten.
  Voor sport hebben wij daarom extra middelen uitgetrokken voor onderhoud kunstgras en binnensport-accommodaties. En voor erfgoed geven wij een extra impuls.
• Toerisme & recreatie en Evenementen
  We willen Ede en de omgeving, met als parel de Veluwe, nog aantrekkelijker maken voor toeristen en recreanten. De nota Recreatie en Toerisme is vastgesteld en in deze begroting hebben wij nu ook middelen gekoppeld aan de uitvoering.
  Een aantrekkelijke gemeente vraagt ook om jaarlijkse en bij voorkeur meerdaagse evenementen. Naast onze focus op Food en Veluwe is 2019 een speciaal jubileumjaar (75 jaar Operatie Marketgarden) en geven wij extra aandacht aan herinneringstoerisme.
• Zorg en omzien naar elkaar
  We geven de zorg in Ede samen vorm met inwoners, maatschappelijke partners, zorgaanbieders en instellingen. Daarbij staat de vraag van onze inwoners centraal. De kosten van de zorg passen niet meer binnen de beschikbare middelen. Een grote uitdaging voor ons is kwalitatief goede, effectieve en efficiënte zorg bieden binnen de kaders van een duurzaam financieel perspectief. Dit is belangrijk om ook in de toekomst goede zorg voor onze inwoners te kunnen garanderen. Zoals in het voorwoord beschreven zijn wij daar in deze programmabegroting in geslaagd.
• Veiligheid en aanpak van ondermijning
  We vinden het belangrijk dat de inwoners van Ede zich veilig voelen en veilig zijn in hun eigen woon- en leefomgeving. We kiezen voor preventie waar het kan en repressie waar het moet. Om deze reden hebben wij voor deze raadsperiode opnieuw middelen voor het interventieteam beschikbaar gesteld. Daarnaast hebben wij middelen beschikbaar voor de bestrijding van ondermijning (het verschijnsel dat boven- en onderwereld zich vermengt) een gerichte aanpak te ontwikkelen.